Giải Tạ Quang Bửu đề xuất trao thêm lĩnh vực khoa học xã hội

Bộ Khoa học và công nghệ đang lấy ý kiến về dự thảo Thông tư sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 01/2015/TT-BKHCN ngày 12/01/2015 về việc ban hành Quy chế giải thưởng Tạ Quang Bửu. Dự thảo đề xuất xem xét trong phạm vi nghiên cứu cơ bản ở hai nhóm lĩnh vực gồm: Khoa học tự nhiên, Khoa học kỹ thuật và công nghệ, Khoa học y, dược và Khoa học nông nghiệp và nhóm Khoa học Xã hội, Khoa học Nhân văn.

Trước đây giải chỉ trao cho các nhà khoa học có kết quả công bố xuất sắc trong nghiên cứu cơ bản thuộc lĩnh vực khoa học tự nhiên và kỹ thuật. Dự thảo lần này đề xuất mở rộng lĩnh vực xét giải, bổ sung khoa học xã hội và nhân văn.

Đại diện Quỹ Phát triển khoa học và công nghệ Quốc gia (Nafosted) cho biết, quá trình triển khai giải thưởng, nhiều tổ chức khoa học công nghệ và các nhà khoa học lĩnh vực khoa học xã hội và nhân văn đã đề xuất Bộ xem xét mở rộng, nhằm khích lệ và tôn vinh kịp thời các nhà khoa học trong lĩnh vực.

"Các số liệu về kết quả công bố trong lĩnh vực khoa học xã hội và nhân văn với trên 300 bài báo quốc tế trong 10 năm qua cho thấy, việc mở rộng lĩnh vực xét giải là cần thiết", theo đại diện Quỹ.

Có nhiều điểm mới đang được điều chỉnh trong dự thảo, trong đó các nhà khoa học tham gia giải thưởng phải được các tổ chức, cá nhân đề cử (bỏ hình thức tự ứng cử). Đánh giá hồ sơ để trao giải thưởng thông qua tối đa 3 (từ 1 đến 3) bài báo khoa học quốc tế của nhà khoa học được công bố trong thời gian 10 năm. Ngoài ra, dự thảo đề xuất sửa đổi tần suất tổ chức giải thưởng định kỳ ba năm một lần, thay vì hàng năm như cũ.

Với đề xuất này, dự thảo cũng sửa cơ cấu giải thưởng. Cụ thể, có 3 giải chính đối với mỗi nhóm lĩnh vực (tối đa 6 cho cả 2 nhóm). Giải thưởng dành cho nhà khoa học trẻ (dưới 35 tuổi) với mỗi nhóm lĩnh vực tăng thành 2 giải (tối đa là 4 cho cả hai nhóm lĩnh vực). Bên cạnh đó, tiêu chí xem xét, đánh giá hồ sơ trao tặng giải thưởng đối với các nhóm lĩnh vực là như nhau.

Từ năm 2014, giải thưởng Tạ Quang Bửu được Bộ Khoa học và Công nghệ tổ chức hàng năm nhằm vinh danh các nhà khoa học có kết quả công bố xuất sắc trong nghiên cứu cơ bản thuộc lĩnh vực khoa học tự nhiên và kỹ thuật, góp phần thúc đẩy khoa học, công nghệ Việt Nam. Giải thưởng mang tên cố giáo sư Tạ Quang Bửu - một trong những người đặt nền móng trong việc xây dựng và phát triển các lĩnh vực khoa học cơ bản ở Việt Nam.

Sau 9 năm tổ chức, đã có 18 nhà khoa học là tác giả của các công trình khoa học xuất sắc và 4 nhà khoa học trẻ đã được trao tặng Giải thưởng Tạ Quang Bửu. Riêng năm 2021, không có nhà khoa học nào được nhận Giải thưởng này. Năm 2022, Hội đồng giải thưởng Tạ Quang Bửu trao hai giải chính và không trao giải dành cho nhà khoa học trẻ.