Phát triển hệ thống các tổ chức khoa học và công nghệ công lập, gắn với đổi mới sáng tạo của ngành Công Thương

Hội thảo do Vụ trưởng Vụ KH&CN Trần Việt Hòa chủ trì, với sự tham gia của đông đảo các đơn vị Cục, Vụ, Viện, các tổ chức KH&CN thuộc Bộ Công Thương.

Hội thảo là một trong những hoạt động quan trọng trong tiến trình hoàn thiện báo cáo “Định hướng phát triển các tổ chức KH&CN công lập ngành Công Thương giai đoạn đến năm 2030, tầm nhìn đến 2045” do Vụ KH&CN soạn thảo, nhằm  tạo sự đồng thuận, thống nhất về định hướng, giải pháp phát triển các Viện trong giai đoạn tiếp theo.

Các tổ chức KH&CN thuộc Bộ đóng góp thành tích chung của hoạt động KH&CN ngành Công Thương

Tại hội thảo, ông Trần Việt Hòa - Vụ trưởng Vụ KH&CN (Bộ Công Thương) – cho biết, trong bối cảnh hội nhập sâu rộng và đứng trước thách thức của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, trong giai đoạn 2016 - 2020, các hoạt động KH&CN của ngành Công Thương đã có những chuyển biến rất chủ động, tích cực cùng với sự đồng lòng của các đơn vị trong ngành, góp phần nâng cao hiệu quả ứng dụng vào thực tiễn, tăng cường hiệu quả, hiệu lực quản lý Nhà nước của ngành Công Thương.  

Cụ thể, các nhiệm vụ trong giai đoạn này tập trung vào hỗ trợ doanh nghiệp ứng dụng, đổi mới công nghệ, quản trị sản xuất, phát triển sản phẩm theo chuỗi giá trị để tạo ra sản phẩm, hàng hóa thương hiệu Việt Nam có giá trị gia tăng và tính cạnh tranh cao trên thị trường. Nhiều công trình nghiên cứu KH&CN đã đạt được những giải thưởng cao và ứng dụng nhanh chóng vào thực tiễn của ngành, lĩnh vực, mang tới tác động tích cực, tạo cơ hội phát triển, mở rộng sản xuất kinh doanh cho các doanh nghiệp.

Trong giai đoạn 2016 - 2020, tổng số công bố khoa học của 13 viện nghiên cứu thuộc Bộ là 933, trong đó có 786 công bố trong nước và 147 công bố quốc tế. Ba đơn vị có số công bố nhiều nhất là: Viện Nghiên cứu Cơ khí (227); Viện Nghiên cứu Chiến lược, chính sách Công Thương (113) và Viện Công nghiệp Thực phẩm (83). Xét riêng về công bố quốc tế, ba đơn vị dẫn đầu là: Viện Nghiên cứu Cơ khí (45); Viện Nghiên cứu Điện tử, Tin học, Tự động hóa (32) và Viện Công nghiệp Thực phẩm (19).

Đặc biệt, cũng trong giai đoạn này, tổng số đầu ra về công nghệ của các Viện là 197. Trong đó, số lượng công nghệ đã được đăng ký sở hữu trí tuệ, chuyển giao, ứng dụng cho doanh nghiệp là 72 công nghệ, chiếm 37%; số lượng công nghệ chưa đăng ký sở hữu trí tuệ nhưng đã chuyển giao, ứng dụng cho doanh nghiệp là 75 công nghệ, chiếm 38%.

Ngành Công Thương cũng vinh dự có nhiều công trình được trao tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước về khoa học và công nghệ; Giải thưởng sáng tạo khoa học và công nghệ Việt Nam (VIFOTEC)...

Những kết quả nghiên cứu, ứng dụng KH&CN đã được ứng dụng nhanh chóng vào thực tiễn hoạt động của các ngành, lĩnh vực giúp duy trì đà tăng trưởng, tạo cơ hội phát triển, mở rộng sản xuất kinh doanh trong các doanh nghiệp.

Bên cạnh đó, với những đóng góp quan trọng và có ý nghĩa, Vụ KH&CN đã vinh dự được trao tặng Huân chương Lao động hạng Nhất giai đoạn 2016 - 2020.

Góp phần vào sự thành công này, các tổ chức KH&CN của ngành Công Thương đã có những điều chỉnh quan trọng về phương thức hoạt động, gắn với yêu cầu nghiên cứu, ứng dụng đổi mới công nghệ của các doanh nghiệp. Từ đó, có những đóng góp có ý nghĩa trong kết quả hoạt động KH&CN cũng như những thành tựu phát triển chung của ngành. Đồng thời, cùng với chủ trương về cổ phần hóa các doanh nghiệp nhà nước, đẩy mạnh thực hiện cơ chế tự chủ trong các đơn vị KH&CN công lập, trong hơn 10 năm qua, hệ thống các tổ chức KH&CN của ngành Công Thương đã liên tục thực hiện đổi mới, tái cơ cấu về quy mô tổ chức và phạm vi hoạt động.

Định hướng phát triển các tổ chức KH&CN công lập trực thuộc Bộ

Để triển khai có hiệu quả Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng và Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm 2021-2030, KH&CN và đổi mới sáng tạo cùng với phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao được xác định là một trong ba đột phá chiến lược để hiện thực hóa các mục tiêu đề ra. KH&CN cũng được khẳng định là nền tảng quan trọng thúc đẩy quá trình tái cơ cấu ngành Công Thương giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn 2045. Điều này đặt ra những nhiệm vụ, yêu cầu mới đối với hoạt động KH&CN ngành Công Thương nói chung và đặc biệt là hệ thống các tổ chức KH&CN nói riêng.

Ông Trần Việt Hòa cho rằng, trong giai đoạn mới 2021- 2030, cần nhìn nhận lại vai trò của các viện để làm sao các viện cùng phối hợp với các đơn vị trong ngành Công Thương triển khai hiệu quả hoạt động KH&CN trong giai đoạn mới với những thách thức mới. Bên cạnh đó, cần phải thực hiện việc tái cơ cấu cũng như tập trung nguồn lực, nhất là huy động sức mạnh nguồn nhân lực KH&CN ngành Công Thương để thực hiện nhiệm vụ trong giai đoạn sắp tới.

Hiện nay, Vụ KH&CN đã phối hợp với các đơn vị, các viện nghiên cứu thuộc Bộ xây dựng dự thảo báo cáo tái cơ cấu các viện nghiên cứu thuộc Bộ giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn 2045. "Việc tổ chức hội thảo hôm nay cũng nhằm lấy ý kiến các viện nghiên cứu thuộc Bộ để cùng nhìn nhận lại và đưa ra định hướng, góp ý cho dự thảo. Trên cơ sở đó, Vụ và các đơn vị thuộc Bộ sẽ phối hợp tổng kết và báo cáo Ban cán sự"- ông Trần Việt Hòa nhấn mạnh.

Cũng tại hội thảo, đại diện Vụ KH&CN đã báo cáo về định hướng phát triển các tổ chức KH&CN của Bộ Công Thương giai đoạn 2016-2020 và định hướng cho giai đoạn đến năm 2030, tầm nhìn 2045.

Các đơn vị thuộc Bộ và các tổ chức KH&CN trao đổi, thảo luận về định hướng phát triển các tổ chức KH&CN công lập trực thuộc Bộ. Những ý kiến trao đổi, thảo luận thẳng thắn và cởi mở tại Hội thảo sẽ được Vụ KH&CN tập hợp để hoàn thiện dự thảo Báo cáo định hướng phát triển cùng lộ trình tái cơ cấu hệ thống các tổ chức KH&CN trực thuộc Bộ giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2045. Đồng thời, là căn cứ đề xuất Lãnh đạo Bộ có những quyết sách phù hợp trong phát triển mạng lưới tổ chức KH&CN công lập của Bộ Công Thương trong giai đoạn tiếp theo.

Hiện tại, Bộ Công Thương quản lý 13 viện, trong số đó có 2 viện đã thực hiện cổ phần hóa; nếu xem xét ở phạm vi ngành, có thêm 9 viện nghiên cứu hiện nằm ở các tập đoàn, tổng công ty.

Trong số 11 đơn vị trực thuộc, có 1 viện nghiên cứu về chính sách - chiến lược, các viện còn lại là các viện nghiên cứu công nghệ - ứng dụng với lĩnh vực khoa học và công nghệ tương đối độc lập, gắn với các ngành, phân ngành, lĩnh vực khác nhau thuộc phạm vi quản lý của Bộ.

Bên cạnh đó, về nhân lực, tổng số lao động của các tổ chức khoa học và công nghệ nêu trên là 1.553 người. Trong đó, số lao động có trình độ từ đại học trở lên là 1.277 người, chiếm tỷ lệ 82,2%, gồm: 83 tiến sĩ (chiếm 5,3%), 417 thạc sĩ (chiếm 26,9%), 777 kỹ sư/cử nhân (chiếm 50%). Số cán bộ có học hàm giáo sư/phó giáo sư là 12 người, chiếm tỷ lệ 0,77%.