Trong thời gian vừa qua, Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh Ninh Thuận đã rất quan tâm đến phát triển KH,CN&ĐMST trên địa bàn, trong từng giai đoạn cụ thể, Tỉnh ủy, HĐND tỉnh, UBND tỉnh, đều ban hành các Nghị quyết, Chương trình, Kế hoạch phát triển KH&CN và theo đó đã thiết lập, ban hành hệ thống văn bản quy phạm pháp luật thuộc thẩm quyền của địa phương, làm nền tảng cho chủ trương thúc đẩy mạnh mẽ chuyển giao tiến bộ KH&CN vào sản xuất và đời sống của tỉnh. Đến nay, về cơ bản, hệ thống các văn bản quy định về các cơ chế đặt hàng, tuyển chọn, khoán kinh phí, chính sách hỗ trợ doanh nghiệp… từng bước được hoàn thiện và đi vào vận hành ổn định, cụ thể tỉnh đã ban hành các Nghị quyết chuyên đề về đẩy mạnh ứng dụng, phát triển KH,CN&ĐMST đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 để tập trung nguồn lực đầu tư (Nghị quyết số 14-NQ/TU ngày 10/01/2022). Nghị quyết đã đề ra 08 nhiệm vụ trọng tâm, tập trung vào đẩy mạnh ứng dụng, làm chủ và cải tiến công nghệ, nhất là công nghệ cao, công nghệ sạch, các thành tựu của CMCN 4.0 vào các lĩnh vực của đời sống xã hội; phát triển DN trở thành trung tâm của ĐMST, tạo bứt phá về năng suất, chất lượng, hiệu quả và nâng cao sức cạnh tranh của sản phẩm, hàng hóa; HĐND, UBND tỉnh cũng đã ban hành cơ chế, chính sách đầu tư cho ứng dụng, phát triển KH,CN&ĐMST.
Giai đoạn 2016-2020 tỉnh đã triển khai mới 10 nhiệm vụ KH&CN cấp nhà nước, 40 nhiệm vụ KH&CN cấp tỉnh, với tổng số kinh phí thực hiện từ ngân sách là 119,7 tỷ đồng. Giai đoạn 2021-2022: Triển khai mới 02 nhiệm vụ KH&CN cấp nhà nước, 22 nhiệm vụ KH&CN cấp tỉnh, với tổng số kinh phí thực hiện từ ngân sách là 44,5 tỷ đồng. Các nhiệm vụ chủ yếu tập trung vào: Nghiên cứu các luận cứ khoa học để đề xuất tham mưu ban hành các cơ chế chính sách về kinh tế (đầu tư, xuất nhập khẩu, du lịch), văn hóa; nâng cao năng lực ứng phó biến đổi khí hậu; phòng chống thiên tai; bảo vệ môi trường; quản lý đô thị; bảo vệ sức khỏe Nhân dân; nghiên cứu tạo ra và đưa các quy trình, giải pháp sản xuất tiên tiến vào sản xuất nông nghiệp...; Trong đó có nhiều kết quả nghiên cứu khoa học đã được ứng dụng phục vụ hiệu quả cho hoạt động đầu tư phát triển, giải quyết nhiều vấn đề nóng, trọng điểm, làm cơ sở khoa học cho nhiều quyết sách lớn của tỉnh.
Thực hiện nhiệm vụ được giao tại Nghị quyết 115 (ngày 31/12/2018) của Chính phủ nhằm hỗ trợ tỉnh khắc phục khó khăn khi dừng xây dựng nhà máy ĐHN, năm 2018 Bộ KH&CN đã tổ chức triển khai các nhiệm vụ KH&CN hỗ trợ tỉnh phát triển KT-XH, ổn định sản xuất, đời sống nhân dân. Cụ thể, đến nay Bộ KH&CN đã hỗ trợ tỉnh thực hiện 07 nhiệm vụ KH&CN cấp quốc gia với tổng số kinh phí từ ngân sách trung ương là gần 30 tỷ đồng (tập trung cho nhóm sản phẩm chủ lực của tỉnh như nho, táo, măng tây… ).
Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đã đạt được vẫn còn một số tồn tại hạn chế như: Đầu tư kinh phí cho KH,CN&ĐMST từ ngân sách nhà nước và từ xã hội cho nghiên cứu và triển khai còn rất thấp so với yêu cầu, còn thấp cả tương đối và tuyệt đối so với các tỉnh/thành phố khác trong khu vực và trên phạm vi cả nước. Đầu tư từ ngân sách nhà nước cho KH&CN giai đoạn 2016-2020, 2021 - 2022 chỉ đạt chưa đến 0,5% tổng chi ngân sách tỉnh; Hệ thống tổ chức, nguồn nhân lực KH&CN tại chỗ còn rất mỏng và yếu. Toàn tỉnh chỉ có 20 đơn vị đăng ký hoạt động KH&CN, trong đó có 04 đơn vị KH&CN (02 thuộc TW, 02 thuộc Tỉnh), còn lại là các đơn vị sự nghiệp có hoạt động KH&CN. Tỷ lệ doanh nghiệp nhỏ và vừa chiếm 97% (2020), khả năng đầu tư nghiên cứu công nghệ, phát triển sản phẩm còn hạn chế; chưa có nhiều doanh nghiệp có đủ nguồn lực tiếp cận và đầu tư công nghệ mới; Ngoài lĩnh vực năng lượng, việc đầu tư đổi mới, chuyển giao công nghệ còn chưa đồng bộ; hầu hết các quy trình công nghệ của các doanh nghiệp sản xuất trong Tỉnh là quy trình công nghệ thô, sản xuất chế biến sản phẩm thô, sơ chế và chủ yếu là để cung cấp nguyên liệu, sản phẩm cho các khu công nghiệp TP.HCM, Đồng Nai. Các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh chưa tạo dựng thương hiệu để nâng cao năng lực cạnh tranh và mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm, hàng hóa nhất là đẩy mạnh xuất khẩu trong tiến trình hội nhập; thiếu vốn cho chuyển giao công nghệ; khả năng đầu tư nghiên cứu công nghệ phát triển sản phẩm (R&D) còn hạn chế nhưng chưa mạnh dạn tiếp cận công nghệ mới. Việc ứng dụng công nghệ cao, sản xuất theo hướng hữu cơ trong nông nghiệp còn khá manh mún, nhỏ lẻ.
Với mục đích tăng cường phối hợp hoạt động giữa hai bên trong chỉ đạo, điều hành, triển khai phương hướng, mục tiêu, nhiệm vụ khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo đến năm 2025 đã được phê duyệt Quyết định số 2667/QĐ-BKHCN ngày 28/12/2022 của Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ, tại tỉnh Ninh Thuận; nâng cao tiềm lực, thúc đẩy hoạt động KH,CN&ĐMST phục vụ thiết thực, hiệu quả đối với phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Ninh Thuận; Tập trung nguồn lực của tỉnh và sự hỗ trợ có trọng tâm, trọng điểm của Bộ Khoa học và Công nghệ để đẩy mạnh nghiên cứu, phát triển, ứng dụng và chuyển giao khoa học - công nghệ, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, góp phần chuyển đổi mạnh mẽ mô hình tăng trưởng theo chiều sâu, tạo bứt phá nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả, sức cạnh tranh của nền kinh tế; nâng cao chất lượng cuộc sống, phúc lợi của Nhân dân; đảm bảo vững chắc quốc phòng, an ninh, bảo vệ môi trường sinh thái; Tiếp tục kế thừa phát huy các thành quả Nghị quyết số 115/NQ-CP ngày 31/8/2018 của Chính phủ về việc thực hiện một số cơ chế chính sách hỗ trở tỉnh Ninh Thuận phát triển kinh tế - xã hội, ổn định đời sống nhân dân giai đoạn 2018-2023. Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ và Chủ tịch UBND tỉnh Ninh Thuận đã tiến hành ký kết chương trình phối hợp về hoạt động KH, CN&ĐMST giai đoạn 2023-2030.
Chương trình hợp tác này có ý nghĩa to lớn đối với Đảng bộ, Chính quyền và nhân dân tỉnh Ninh Thuận để thực hiện mục tiêu đưa khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo trở thành động lực chính cho sự phát triển của tỉnh nhà, như mục tiêu Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh Ninh Thuận lần thứ XIV đã đề ra: “Tiếp tục đẩy mạnh cơ cấu lại nền kinh tế gắn với chuyển đổi mô hình tăng trưởng, ứng dụng khoa học và công nghệ, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, nâng cao năng suất lao động”./.
